Sinds iets meer dan een decennium kunnen we pochen op een officieel erkend syndroom. Dr. Yair Bar-El, de voormalige directeur van Kfar Shaul, een psychiatrische inrichting geaffilieerd met de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem heeft als eerste de diagnose gesteld en ook de naam gegeven: het Jeruzalem Syndroom.
In de Ben Jehoedastraat in het centrum van Jeruzalem, - een soort Amsterdamse Kalverstraat, maar dan gezelliger, met terrasjes en meer groen -, kan men al vele tientallen jaren een opmerkelijk fenomeen waarnemen. Dit fenomeen spitst zich toe rond de plechtige Hoge Feestdagen (Nieuwjaar en de Grote Verzoendag) die in de maanden september/oktober vallen. De sfeer van deze indrukwekkende dagen met hun spirituele karakter werkt naar het blijkt als een katalysator, waardoor in deze periode zich veel meer gevallen van het syndroom voordoen dan gedurende het jaar.
Buitenlandse toeristen, waarvan sommigen in witte bijbels- uitziende gewaden, verkondigen hun boodschap van een meestal diep religieuze aard en/of indentificeren zich overmatig met bijbelse personen. Een aantal bespeelt daarbij een harp of blaast op een ramshoorn. Anderen houden een lammetje aan de lijn of dergelijke dieren die in de bijbel voorkomen.
In feite is het Jeruzalem Syndroom volgens dr. Bar-El een groep psychische aandoeningen. De verschijnselen zijn over het algemeen niet agressief van aard. De ernst en duur kunnen variëren. De gemeenschappelijke factor is echter dat de symptomen verband houden met een bezoek aan de stad Jeruzalem.
Een aantal jaren geleden kwam ik voor het eerst in aanraking met dit syndroom toen ik werd gevraagd het taalgebruik te analyseren van een in de inrichting opgenomen toerist die alleen Nederlands sprak. Het blijkt dat specifieke taaluitingen één van de symptomen van het syndroom zijn, zelfs in de alledaagse communicatie. Veel tijd had ik niet nodig voor de analyse. Het leek wel of deze patient het vocabulaire uit zijn hoofd had geleerd van bijbeluitgaven van vele generaties terug. Mijn pogingen om een huis-tuin-en keukengesprek met hem te voeren gingen volledig de mist in door zijn continue reacties in een verheven, plechtige en sterk verouderde predikantentaal. Een unieke maar toch ook wel erg trieste ervaring.
Mieke Daniëls-Waterman (Jeruzalem)