Vloeibare verhalen:
Neerlandistiek onder laatmoderne condities
Universiteit Leiden, 17-18-19 Juni 2020
We staan op de drempel van het derde decennium van de 21ste eeuw en de Neerlandistiek bevindt zich in een heikele situatie. Het aantal studenten is sterk teruggelopen en er vindt een verregaande literaire ontlezing plaats over de volle breedte van de bevolking. Als wetenschappers worstelen we met de vraag hoe we ons zinvol kunnen verhouden tot de grote ecologische, mediale, politieke en andersoortige veranderingen van onze tijd.
De voorwaarden en condities die tot deze situatie hebben geleid zijn het gevolg van een complexe mondiale ontwikkeling – maar ze grijpen in op onze cultuur en literatuur en dus moeten we er ons toe verhouden.
Daartoe hebben we als moderne letterkundigen ook zeker de mogelijkheid. Niet alleen zijn verhalen in de breedste zin van het woord ons domein van expertise – verhalen over nationaliteit verloren en herwonnen, verhalen over globalisering en economische suprematie, nieuwe verhaalstructuren in een nieuw medialandschap, en verhalen over culturele identiteit en toe-eigening – we weten die verhalen ook in historisch, politiek, en mediaal licht te plaatsen.
Tijdens Achter de verhalen 2020 willen we proberen om samen ‘achter’ de verhalen te kijken. Hoe verandert de vorm, toon en status van de verhalen die we vertellen door het tijdsgewricht waarin we ons bevinden? Het denken over onze geschiedenis, identiteit en ons erfgoed zijn juist in deze tijd van groot belang: wat is de kracht van verhalen in een geglobaliseerd Nederlands taalgebied? Hoe verhouden we ons als onderzoekers van Nederlandstalige literatuur, geschiedenis en cultuur tot die rondzwermende, vloeibare verhalen en waarin ligt onze eigen maatschappelijke bijdrage?
We worden allemaal gevormd door verhalen waaraan we, als het ware in weerwil van de bijna onbevattelijke complexiteit van onze maatschappij, onze individuele en sociale identiteit aan proberen op te hangen; verhalen waarmee de werkelijkheid in structuren dwingen. Verhalen lijken steeds soepeler in de kleinste niches van ons bestaan te kruipen, maar tegelijkertijd hebben we als individu het zicht verloren op de grote verhalen. Althans, die grote verhalen zijn dusdanig complex, dusdanig vloeibaar en zo weinig vormvast, dat ze vanuit het standpunt van een enkele onderzoeker bijna niet te overzien zijn.
Opzet
Dit soort ambitieuze vragen kunnen we niet op individuele basis te lijf gaan. Ons uitgangspunt is dat samenwerking noodzakelijk is om voorbij het eigen verhaal te komen. Op Achter de Verhalen 2020 stellen we samen vragen als:
- Hoe kan literatuur inzichtelijk maken wat de reikwijdte en (emotionele) impact is van mediarevoluties, de migratie- of klimaatproblematiek, genderbias of de wanhopige zoektocht naar ‘geluk’?
- Welk verhaal vertelt literatuur ons over Nederlandse identiteit en burgerschap, van 1800 tot heden?
- Welke verhalen zijn van belang voor scholieren: hoe kunnen we ze boeien/ onderwijzen?
- Welke verhalen van autonomie worden er in en over de literatuur verteld anno 2020?
- Wat zijn de verhalen van de straat of van subculturen? (bijvoorbeeld hip-hop, volksliederen, discoursen in poëzie).
- Welke dwingende verhalen uit heden of verleden zijn aan revisie toe (of nooit verteld)?
- Wat voor verhalen vertelt de letterkundige? Wat betekent het dat de grenzen tussen letterkunde, cultural studies en literatuurwetenschap vloeibaar zijn geworden? Moeten we terug naar een klassieke opvatting van de discipline? Of moeten we de inter- en transdisciplinaire paden juist uitbreiden?
- Welke rol spelen de laatmoderne condities van digitaliteit, flexibiliteit, reflexiviteit en precariteit in het stellen en vormen van onderzoeksvragen, het kiezen van methodes en de vormen waarin we verslag doen? Welke methodes en vormen van onderzoek zijn geschikt om de nieuwe uitdaging aan te gaan?
- Wat betekent het dat we zelf ook ‘gebukt’ gaan onder de reflexiviteit en competitieve mentaliteit, of dat een hoogleraar zich in onze tijd dagelijks op Facebook kan roeren? Welke vormen van mediazichtbaarheid en mediastrategie beoefenen we zelf in het culturele veld?
Het uitgangspunt is in de laatste decennia dat van de individuele onderzoeker gebleven. Dat lijkt ons ontoereikend. Op Achter de Verhalen 2020 experimenteren we daarom met een opzet waarin we naast individuele presentaties veel ruimte vragen voor gezamenlijk nadenken over de complexe vragen in ons vakgebied: we zetten in op duopresentaties en laten jonge onderzoekers aan het woord (ook in de keynotes), en proberen na te denken over manieren om de diversiteit in de neerlandistiek te bevorderen.
We proberen een expertmeeting te organiseren die niet is zozeer gericht op het presenteren van afgerond individueel onderzoek, maar om de uitwisseling, verbondenheid en daarmee: de productie van de hele onderzoeksgemeenschap.
Zowel klassieke als minder klassieke, creatieve vormen van presentaties zijn mogelijk. te denken valt aan:
1) Voorstellen voor round-tables, 150 woorden
2) Poster-presentaties (18 juni), 150 woorden
3) Onderzoekslabs van ca 1 uur (19 juni), 150 woorden
4) Abstract voor solo of duo presentaties, 250 woorden
5) Pitches voor gezamenlijke onderzoeksvoorstellen, 150 woorden
Stuur uw idee voor 15 november 2019 in naar: achterdeverhalen2020@gmail.com.
Deelname kost 75 euro per dag, 150 euro voor het gehele congres, inclusief koffie/ thee, lunch. We hopen van harte dat u erbij bent, Achter de Verhalen aan de Universiteit Leiden, op 17, 18 en 19 juni 2020. Deelname voor (R)MA-studenten is gratis.
Organisatie van het congres Achter de Verhalen