Op het XVIIe Colloquium van de IVN leerden Hanne Bongaerts, docente Nederlands in Salamanca, en Micaela van Muylem, docente Nederlands in Córdoba, Argentinië, elkaar kennen op de vergadering van de groep Middellandse Zeegebied.
In de loop van één van de gezellige caféavonden tijdens datzelfde Colloquium kwamen ze steeds meer over elkaar te weten. Beiden bleken Nederlands te praten met een Vlaamse tongval, en Spaans met een Argentijns accent. Beiden zijn ook als enige docenten verantwoordelijk voor de keuzevakken Nederlands aan hun universiteiten. Het was heel aangenaam om dezelfde zorgen en uitdagingen met elkaar te bespreken en ook na het Colloquium bleven Hanne en Micaela in contact.
Afgelopen zomer kregen ze weer de kans om ervaringen te delen, deze keer tijdens een nascholing voor docenten in Amsterdam. Hanne was ondertussen een doctoraat begonnen gericht op het promoten van strips om culturele thema’s aan te brengen en vertelde enthousiast over haar onderzoek, en over haar ervaringen met strips in de Nederlandse les (zoals het behandelen van de Middeleeuwse fabel Reinaert de Vos aan de hand van de stripadaptatie in Suske en Wiske). Micaela kon daar heel gemakkelijk de voordelen van inzien omdat Argentinië, net zoals België, een heel rijke stripcultuur kent, die gekenmerkt wordt door enerzijds een behoorlijke productie en anderzijds internationale erkenning. Micaela stelde voor om Hanne uit te nodigen als gastdocente aan de Universiteit van Córdoba en een workshop te houden voor de Argentijnse studenten Nederlands. Het Nederlands wordt ondertussen al 6 jaar gedoceerd in Córdoba en Micaela vond het een ideaal moment om de deuren van haar klaslokaal te openen voor ideeën en ervaringen van andere docenten Nederlands. Hanne was meteen te vinden voor een terugkeer naar Argentinië, waar zij 8 jaar geleden een jaar bij een familie heeft gewoond, en omdat zij, van opleiding romaniste, een interesse heeft in Argentijns Spaans en Argentijnse strips. De uitnodiging van Micaela was een extra duwtje in de rug om een ticket te kopen voor de maand december.
Hanne had vrij snel lesmateriaal voor de workshop in gedachten, namelijk de graphic novel De maagd en de neger, van Judith Vanistendael. Dit werk heeft tweemaal de hoofdprijs van het Stripfestival van Angoulême gewonnen en vertelt het verhaal van Judith (in de strip: Sofie) die verliefd werd, in de jaren negentig, op een Afrikaanse asielzoeker. In deel 1 komen ook veel verwijzingen naar de Belgische politieke situatie in diezelfde jaren negentig voor, maar je leest ook over een normaal gezin in hun dagelijkse bezigheden. Daarom biedt de strip veel stof tot discussie, zoals het bespreken van de immigratiepolitiek in Europa, maar is het ook mogelijk om stil te staan bij de spreektaal, bij enkele Belgische gewoontes (pralines, frietjes, ...) enz. Bovendien is er in 2010 een Spaanse (Spaans Spaanse) vertaling uitgebracht en kan ook de vertaling kritisch geanalyseerd worden, en ook aangepast met Argentijnse varianten van de studenten. Er bestaan ook vertalingen naar het Engels, Frans en Duits, dus het vergelijken van de originele Nederlandse tekst en de vertaling kan ook in andere taalgebieden aan bod komen.
Zogezegd, zogedaan, en op vrijdag 17 december stond Hanne voor een klas van 10 Argentijnse studenten die vrijwillig naar een extra les waren gekomen, want in principe was het Argentijnse academiejaar al afgerond (door de ongekeerde seizoenen lopen academiejaren er gelijk met kalenderjaren). Na een korte introductieoefening op de inhoud van de strip en wat biografische informatie over de auteur, oefenden de studenten op het gebruik van enkele partikels – altijd speciale gevallen, die Nederlandse partikels – en een aantal colloquiale expressies. Daarna werd er geprobeerd een paar verloren gegane nuances terug te integreren in de vertalingen en werd er naar Argentijnse equivalenten gezocht voor zeer Spaans Spaanse vertalingen. In het vertalen en het zoeken naar eigen equivalenten waren de studenten al enigszins getraind: sinds oktober hadden ze geoefend op het vertalen van 5 gedichten (voorgesteld op de IVN website, naar aanleiding van het 40jarige jubileum van de IVN) waarbij er voor 2 gedichten al een Spaans Spaanse versie bestond (het resultaat van een samenwerking van de studenten van Hanne uit Salamanca en studenten Nederlands uit Granada). De studenten kregen ook nog wat huiswerk mee: een bespreking van de portrettering van de Argentijnse tangoleraar in de strip, en het bedenken van gedachten van personages bij een pagina zonder tekstballonnen.
Micaela van Muylem (Córdoba, Argentinië)