Tom Lanoye op tournee in Italië

----------------------------------------------------------------------------------------------------------Aanvulling d.d. 9 juni 2010:"Door een communicatiestoornis was mij niet bekend dat drie studenten van de Facolt di Scienze Umanistiche te Rome ook deelnamen aan de workshop te Napels met hun docente Fiorella Mori. Het me was uiteraard een groot genoegen dat te vernemen". Marleen Mertens ----------------------------------------------------------------------------------------------------------De tournee werd georganiseerd door Marleen Mertens van de vakgroep Nederlands van de universiteit van Padua in samenwerking met haar collega Marco Prandoni en de collegas van Napels (Franco Paris, Thea Theunissen en Luisa Berghout) en Trist (Dolores Ross, Elisabeth Koenraads en Paola Gringiani, Instituut voor Vertalers en Tolken). De financile middelen werden ter beschikking gesteld door het Expertisecentrum Literair Vertalen, het Vlaams Fonds voor de Letteren en de vereniging lagelanden-terrebasse. In de drie steden werden publiekspresentaties en vertaalworkshops voor de studenten Nederlands gehouden.Deelnemers aan de workshops waren de bachelor- en masterstudenten Nederlands en de alumni van de drie vakgroepen en van twee studenten uit Bologna, terwijl de studenten uit Rome die de workshop hadden voorbereid jammer genoeg niet naar Napels konden reizen.Op elke locatie was er tenminste n literair vertaler aanwezig die als moderator van de workshop optrad: in Napels Franco Paris, in Trist Claudia Di Palermo en Valentina Freschi, in Padua Claudia Di Palermo. In Trist en Padua konden dankzij de aanwezigheid van Arie Pos, literair vertaler Portugees-Nederlands/Nederlands-Portugees en groot kenner van de Nederlandse letterkunde, bovendien vergelijkingingen worden gemaakt met de vertaling in een andere Romaanse taal.Het doel was aankomend vertaaltalent in Itali extra te motiveren om literaire vertalingen uit het Nederlands te maken. De organisatie van de tournee begon in november 2010. In samenwerking met Valentina Freschi koos Claudia di Palermo verschillende teksten uit Kartonnen dozen (1991) en Sprakeloos (2009) en stuurde die ter voorbereiding naar de docenten die ze op hun beurt doorgaven aan hun studenten. Deze hadden zo genoeg tijd om een vertaling van de fragmenten te maken. Hierbij werd in groepjes gewerkt met zo weinig mogelijk inmenging van de docent. Ook de eerstejaarsstudenten deden mee, wat voor hen een enorme uitdaging betekende. Vr 22 april moesten de vertalingen in handen zijn van de moderatoren van de workshop, zodat die de moeilijke passages konden opsporen.De ochtend van de workshop was gewijd aan een grondige analyse van de vertalingen van de fragmenten onder de zeer bekwame begeleiding van de literaire vertalers. De studenten confronteerden de varianten van hun vertalingen met de afgewogen evaluatie en zorgvuldig voorbereide alternatieven van de vertalers. Elk fragment werd in het Nederlands voorgelezen en vervolgens in Italiaanse vertaling door n van de studenten, waarna discussie volgde tot er een min of meer aanvaarde oplossing was gevonden. Met name de discussie leverde zeer interessante inzichten op, zowel op vertaaltechnisch als op cultureel niveau. Er werd de hele ochtend intensief gewerkt en gediscussieerd. Voor de lunch voegde de schrijver zelf zich bij de groep en daarna keerden de deelnemers terug naar de collegezaal waar de aandacht vervolgens werd gericht op de schrijver Tom Lanoye en zijn werk. Vragen die in de ochtenduren opgekomen waren bij de vertaling van de fragmenten werden door hem beantwoord en hij las zelf enkele fragmenten voor. Aanvullende vragen werden door Franco Paris en Arie Pos gesteld. De voordracht van de schrijver was briljant en zijn kwaliteiten als schrijver kwamen daardoor volledig tot hun recht. Het hoogtepunt van de middag was zijn voordracht van een monoloog uit zijn toneelstuk Ten oorlog!, gebaseerd op de koningsdramas van Shakespeare. Het welslagen van de workshop was niet alleen te danken aan de moderatoren, maar ook aan het uiterst hartelijke n professionele optreden van Tom Lanoye.De publiekspresentaties stelden ons voor het probleem dat er nog geen werk van Lanoye in het Italiaans is vertaald. Het bleek onmogelijk boekhandels warm te maken voor een presentatie waarbij niets verkocht kon worden. We namen daarom onze toevlucht tot privzalen, waar toch 25 tot 50 belangstellenden kwamen opdagen. Respectievelijk Franco Paris en Arie Pos interviewden Lanoye over de politieke situatie in Belgi en in Europa. Lanoye en een student droegen afwisselend in het Nederlands en het Italiaans stukken uit een hoofdstuk voor van Fort Europa. Verder ging het gesprek over Sprakeloos, waaruit ook werd voorgelezen. De tournee werd unaniem een succes gevonden door de deelnemers, die sterk onder de indruk waren van de persoonlijkheid van de schrijver. Verschillende studenten hebben dan ook in een enqute verklaard zich aangetrokken te voelen tot het vak literaire vertaling. Lanoye zelf was erg tevreden over de tournee, niet in het minst over het contact met de studenten. We hopen dat hiermee ook een impuls is gegeven aan de publicatie van een Italiaanse vertaling van zijn indrukwekkende roman Sprakeloos.Marleen Mertens en Herman van der Heide