Op 19 april jl. was Rita Depestel-Martynowski te gast bij de afdeling neerlandistiek aan de Johannes Paulus II Katholieke Universiteit Lublin. Hier heeft zij voor de studenten en docenten Nederlands een lezing gehouden over haar nieuwste boek Liefste Clara. Brieven van achter het IJzeren Gordijn.
Rita Depestel-Martynowski is een Belgische schrijfster en germaniste en is ook actief als vertaalster, tolk en journaliste. In de periode 1978 - 1981 woonde zij in Polen en raakte gefascineerd door de wereld achter het toenmalige IJzeren Gordijn.
Het boek Liefste Clara. Brieven van achter het IJzeren Gordijn is een deels gefictionaliseerde en deels autobiografische roman waarin over zowel de Tweede Wereldoorlog als de Koude Oorlog wordt geschreven. Het is gebaseerd op de brieven die de auteur op een zolder van het familiehuisje van haar tante in Frankrijk had gevonden. Het waren de brieven van haar oom die hij vanuit een Duits gevangenkamp in Neder-Silezië had geschreven. Op een gegeven moment vroeg hij zijn nichtje, die toen in Polen was, om op zoek te gaan naar het kamp.
Tijdens haar bezoek aan de KU Lublin gaf de schrijfster een lezing over haar nieuwe boek. Eerstejaars masterstudent Nederlands Robert Urban maakte van de bijeenkomst een verslag. Dit verslag kunt u hieronder lezen:
Een land van achter het Ijzeren Gordijn door westerse ogen
Op 19 april 2023 hadden we de gelegenheid om Rita Depestel-Marytnowski op de Johannes Paulus II Katholieke Universiteit Lublin te mogen verwelkomen. Deze bijeenkomst werd georganiseerd naar aanleiding van een nieuw boek geschreven door mevr. Depestel-Martynowski. Het gaat namelijk om Liefste Clara. Brieven van achter het Ijzeren Gordijn. De bijeenkomst werd gepland en begeleid door Marcin Polkowski, hoofd van de Leerstoel voor Nederlandse Literatuur met medewerking van docenten Beata Popławska, Kamila Tomaka en Muriel Waterlot.
Veelzijdigheid van de schrijfster
Rita Depestel-Martynowski is Belgische schrijfster, en verder ook germanist van opleiding, vertaalster, tolk, en journaliste. Omdat ze in de jaren 1978 - 1981 in Polen woonde, is ze door de wereld achter het Ijzeren Gordijn gefascineerd geraakt. Na haar studies ging ze in het toen nog communistische Polen les geven aan de Universiteit van Wrocław. Daar werkte ze ook als verslaggever voor de VRT-radio en schreef voor Knack en De Standaard. Het was toen een roerige periode in Polen. Rita Depestel-Martynowski kon als vertaalster en tolk alles wat er rondom Lech Wałęsa en Solidarność gebeurde aan aan het Vlaamse publiek.
Idee voor het boek
Het boek Liefste Clara. Brieven van achter het Ijzeren Gordijn is een deels gefictionaliseerde en deels autobiografische roman waarin over zowel de Tweede Wereldoorlog als de Koude Oorlog wordt geschreven. Het is gebaseerd op de brieven die de auteur op een zolder van het familiehuisje van haar tante Clara in Frankrijk had gevonden. Zo kwam het idee tot stand om hiermee de geschiedenis van de familie dieper in te gaan. Alle brieven waren in een kist verborgen en zelfs nog in originele enveloppen verpakt. Het waren de brieven van haar nonkel Marcel die hij vanuit een Duitse gevangenkamp in Neder-Silezië schreef. Op een gegeven moment vroeg hij zijn nichtje, die toen in Polen was, om op zoek te gaan naar kamp Stalag VIIIc op basis van een klein, niet zo gedetailleerd mapje dat door hem werd getekend.
In Polen gaat Veerle, het hoofdpersonage (haar naam is een van de fictieve elementen in het boek), op zoek naar sporen van haar grootvader, Etienne. Het boek begint met het voorbereiden voor een spannende speurtocht. Veerle wordt geintroduceerd als een open persoon die nieuwe personen wil leren kennen en heel nieuwsgierig naar de wereld is. Een dialoog leidt al vroeg een stereotype over Polen in met het volgende citaat: ‘Je bent goed gek. Polen. Wie gaat nu naar Polen?’ Het communistische Volksrepubliek Polen was immers geen aantrekkelijk bestemming voor mensen uit de Westerse wereld. Daarna wordt de reis door het toenmalige Oost-Duitsland beschreven en hoe de auteur door de grenscontrole ging. De auteur neemt de lezers mee op een avontuur door de straten van de communistische Polen. Alles wordt nauwkeurig beschreven door de ogen van iemand die erg van Polen houdt.
Herinneringen
Rita Depestel-Martynowski vertelde ons in de lezing over hoe ze in Polen aankwam namelijk met een rode Renault die in dat land toen een rariteit was. Aan de hand van de foto’s zagen we waar ze precies woonde, de grote kist met brieven, en haar familieleden. De beschrijving was heel gedetaileerd met allerlei namen van personen die een rol in haar verhaal speelden. Iedereen was erg geïntereseerd in een buitenlander die uit België hier terecht kwam en andere talen wist te spreken. We konden ook over het werk van de docente in Wrocław horen. Daarnaast schreef de schrijfster om hoe ze voor de radio en de kranten werkte.
Inspirerend verhaal
Het boek ‘Liefste Clara. Brieven van achter het Ijzeren Gordijn’ is een echte aanrader wegens een belangwekkende omschrijving van de toenmalige situatie. Het verhaal doet een beroep op invloed van de oorlog op de mens, in het bijzonder op familierelaties, maar ook het dagelijks leven achter het Ijzeren Gordijn. De oudere generatie van de lezers kan de situatie makkelijk herkennen, terwijl de jongere generaties hiermee kennis kunnen maken. Het bezoek van Rita Depestel-Martynowski was heel interessant voor ons en hiervoor willen we heel graag bedanken.
