Vraag een gemiddelde Israëli met welk land hij zich het meest verbonden voelt, het antwoord is meestal en vaak: Holland. Voor zover ik weet is er nog nooit een (wetenschappelijk) onderzoek gedaan naar deze band met Nederland. Ooit heb ik ergens gelezen dat er geografische en staatkundige overeenkomsten zijn. Beide staten hebben ongeveer eenzelfde kleine oppervlakte. In het westen liggen ze allebei aan zee, met een kustlijn van het noorden tot aan het zuiden. De legendarische vrijheidsstrijd in de Tachtigjarige Oorlog wordt wel vergeleken met de strijd voor het bestaan van Israël en beide staten beogen democratisch te zijn. Iemand heeft mij eens uitgelegd dat het zelfs te maken heeft met de voetbalsport. Veel Israëli’s zijn fans van Nederlandse teams. Dit gevoel van verwantschap uit zich ook in de vele mogelijkheden hier te lande Nederlands te leren en kennis over ‘land en volk’ in te ademen. In feite vanaf de kleuterjaren tot aan de laatste zucht.
Er bestaan twee Nederlandse scholen die in de namiddag aan leerlingen van 3-14 jaar taalverwerving en culturele activiteiten aanbieden. Recentelijk organiseren ze in de avonduren ook lessen voor volwassenen. Dan is er de Open Universiteit met Nederlandse taalcursussen in het curriculum. Een aantal jaren geleden werd ik benaderd door het Israëlische ministerie van Onderwijs of ik maar eventjes een programma wilde samenstellen voor middelbare scholen. Er was toen een vooruitstrevende minister aan het bewind die meer vreemde talen in het leerplan wilde introduceren. Speciaal voor dit doel werd een enquête gehouden en het Nederlands kwam in top drie naar boven. Het programma heb ik geschreven. Wegens een politieke crisis, verkiezingen en een nieuw regeringsapparaat kwam dat programma in de vriezer terecht, tot nu toe. Wel geeft het ministerie een extraatje aan Nederlandstalige scholieren die tijdens de bovenbouw van de middelbareschooltijd naar Israël zijn geëmigreerd. Ze kunnen eindexamen doen in het vak Nederlandse taal en literatuur. Dat is behoorlijk pittig, al schrijf ik dat zelf (volgens de richtlijnen van het ministerie). En ja, de uit België komende scholieren halen steevast de hoogste cijfers.
Het Landelijke Instituut voor Evaluatie toont eenzelfde empathische consideratie met nieuwe immigranten die het psychometrische universitaire toelatingsexamen doen. Voor deze doelgroep worden sleutelwoorden in het Nederlands vertaald. Daarvoor heb ik speciaal mijn wiskundekennis opgehaald en kan nu weer meespreken over gelijkbenige en gelijkzijdige driehoeken, trapezium en relatieve priemgetallen.
Op universitair niveau is er ook aanbod. Aan het Vreemde Taleninstituut van de Tel Aviv Universiteit is het Nederlands een keuzevak naast de grote wereldtalen. Nederlandse (structurele) taalkunde wordt onderwezen aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, als een integrale sectie van de afdeling ATW. Dit zijn de officiële mogelijkheden. Op de privémarkt valt er ook best wel wat te beleven, naar ik heb gehoord. En heel stilletjes, zonder fanfare, zijn gedurende het laatste decennium Nederlandstalige literaire werken naar het Ivriet vertaald. Er bestaat behoorlijk veel interesse en ze worden goed verkocht.
Mieke Daniëls-Waterman (Jeruzalem)