Andreas Krogull opent de woensdag met een vurig pleidooi. Taalgeschiedenissen geven vaak een eentalig verhaal, maar aspecten van historische meertaligheid nemen – gelukkig – een steeds belangrijkere rol in binnen de neerlandistiek.
En met een goede reden, stelt hij. Mensen laten zich namelijk niet altijd (of zelfs: meestal niet) bepalen door één taal of taalgebied. Er is een gebrek aan onderzoek naar taalgebruikers van buiten het taalgebied, zéker naar vrouwen. Als voorbeelden haalt hij de Duitse ‘Friese vroedvrouw’ Catharina Schrader aan, maar ook de ongehuwde zussen Charlotte en Auguste von Pestel, die niet alleen mondeling meertalig waren, maar ook in geschrift tussen het Frans en Nederlands switchten. Hij spreekt over het echtpaar Octavia Metelerkamp en Ernst August von Magius, die in het Nederlands, Hoogduits en Frans communiceerden, en over ‘hannekemaaiers’ Johann Evers en Johann Roskam – seizoenarbeiders, die geen moedertaalsprekers waren.
Het zijn allemaal ‘gewone’ mensen, die vaak vergeten worden in ons onderzoek. Meer inclusieve invalshoeken zoals deze leveren lastige vragen op. Namelijk: welke taalgebruikers tellen we mee in de geschiedschrijving? Wie laten we bewust of onbewust buiten beschouwing? Wanneer krijgen deze mensen een plek in de Nederlandse geschiedenis? En dan niet alleen als voetnoot, maar als volwaardig onderzoeksobject in onze datasets en corpora?
Krogull hoopt, zo antwoordt hij op een vraag in de zaal, op een verandering van perspectief. Als we een meertalige benadering gebruiken, stellen we niet de taal centraal, maar de taalgebruikers. Daar ligt bij uitstek een rol voor de internationale neerlandistiek. De wetenschapper van buiten het taalgebied kan ervaringen uit eigen context meenemen in hoe hij of zij meertaligheid benadert. Hij roept dus op: ga aan de slag met die archiefbronnen! Zeker in landen waar Nederlands níet de voertaal is. En kijk naar de mobiliteit van mensen - er is daar nog een wereld te ontdekken.
Het was een inspirerende opening van de dag! En hopelijk zien we over drie jaar meer geïntegreerde extramurale taalverhalen uit de periferie.
