In memoriam: Frida Balk-Smit Duyzentkunst


Frida Balk was zes jaar lid van het bestuur van de IVN, waarvan drie jaar voorzitter. In 1991, het jaar waarin zij aftrad als voorzitter, nam zij zitting in de redactie van Neerlandica Extra Muros, dat met ingang van 2008 herdoopt werd in Internationale Neerlandistiek. Zij bleef redacteur tot mei 2006.

Bovenal was Frida taalkundige. Of eigenlijk, Frida was vooral datgene waar ze op dat moment mee bezig was: wetenschapper, collega, bestuurder aan de Universiteit van Amsterdam -  haar werkgever -,  voorzitter van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, bestuurder van het Genootschap Onze Taal, oprichter en bestuurslid van de Stichting Promotie Internationale Neerlandistiek (SPIN). Dit is een beperkte opsomming van haar (neven)activiteiten die ze schijnbaar moeiteloos wist te combineren met een druk gezin: Frida en Ton Balk kregen drie kinderen, een dochter en twee zonen.

Frida zag al vroeg de meerwaarde van de blik van buiten op de Nederlandse taal en de cultuur van de Lage Landen en vanuit die overtuiging heeft ze in een roerige periode leiding gegeven aan de IVN. Bij haar aftreden als voorzitter kon Frida terugkijken op succesvolle onderhandelingen met het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie, waardoor de IVN haar rol kon blijven spelen in de internationale neerlandistiek. Ook wist zij een belangrijke donatie te verwerven waardoor de IVN over een (bescheiden) financieel vangnet kon beschikken.

Frida heeft de IVN royaal laten delen in haar imposante netwerk. De goede contacten met onder meer het Prins Bernhard Cultuurfonds, NRC Handelsblad (het aanvankelijk kosteloze abonnement op de Weekeditie van NRC voor de docenten in de internationale neerlandistiek!) enz. stammen uit haar tijd.

Als eerbetoon werd ze in de ledenvergadering van 2006 in Gent bij acclamatie benoemd tot erelid. Ze moest zelf verstek laten gaan omdat ze ziek was, jammer voor al die leden die haar persoonlijk wilden eren en ook jammer omdat zij bij die gelegenheid niet alleen in het gezelschap van haar man Ton zou zijn, maar ook van enkele kinderen: die wilden nu wel eens met eigen ogen dat deel van Frida's wereld zien waarover zij met zoveel betrokkenheid en enthousiasme sprak.

Frida is niet alleen inspirerend geweest voor de internationale neerlandistiek maar ook voor mij persoonlijk. Klankbord, coach en voorbeeld - een overigens niet te evenaren voorbeeld.

Ik koester haar brieven met vaak mooie terzijdes en rake observaties. De taalkundige in haar was nooit ver weg.

Frida Balk overleed op 7 februari. Een unieke persoonlijkheid aan wie velen in de kring van de internationale neerlandistiek warme herinneringen zullen hebben.

Tijdens de uitvaart las haar jongste zoon Jan een gedicht van haar favoriete dichter Vasalis. De slotregel van ‘Sub finem’ stond op haar overlijdensbericht:

En nu nog maar alleen
het lichaam los te laten
de liefste en de kinderen te laten gaan
alleen nog maar het sterke licht
het rode, zuivere van de late zon
te zien, te volgen – en de eigen weg te gaan.
Het werd, het was, het is gedaan.

 

Maart 2013, Marja Kristel