In het Belgische Nederlands kan je zeggen: “Het is van 2003 geleden dat ik haar voor ‘t laatst gezien heb”. In Nederland gaat dat niet. Daar moet je iets anders zeggen.
Bijvoorbeeld: “Sinds 2003 heb ik haar niet meer gezien”. Of anders: “Ik heb haar in geen
negen jaar gezien”, of: “Het was in 2003 dat ik haar voor het laatst gezien heb”. Dat
komt wel ongeveer op hetzelfde neer, maar het is toch net een beetje anders.
Ik kan niet goed zeggen waar het verschil in zit. Alle woorden van de Belgische zin zijn ook in Nederland gangbaar, en toch hoor je geen Nederlander zeggen: “Het is van 2009 geleden dat het zo koud geweest is”. Omgekeerd geloof ik dat de Vlamingen best ook kunnen zeggen: “Sinds 2009 is het niet meer zo koud geweest”.
Ik vind dat een boeiend verschil. We zijn er wel aan gewend dat sommige woorden uit Nederland in België ongewoon zijn of zelfs onbekend (zoals “tosti”) of andersom, Vlaamse woorden die in Nederland onbekend zijn (zoals “mazout” of “kuisvrouw”). Maar verschillen in woordenschat zijn niet zo interessant. Veel opmerkelijker vind ik dat
Nederlanders en Vlamingen, met een grotendeels gelijke grammatica, toch hier en daar een verschillende keuze maken uit de beschikbare constructies.
Er zijn meer voorbeelden te geven. Zoals: “ ‘t Is niet omdat je een BMW hebt dat je ook goed kan rijden”. Of “Het is niet omdat ik wijs dat ge moet kijken”. Hier heeft de Nederlander het moeilijker om dezelfde gedachte te verwoorden. Hij kan zeggen: “Een
BMW is nog geen garantie dat je goed kunt rijden”; of: “Ook al rijd je in een BMW, je rijgedrag is allerbelabberdst”; of: “Ook in dure auto’s wordt beroerd gereden”. Maar geen van alle is zo kernachtig als de Vlaamse zin. En toch zijn alle ingrediënten van die zin in Nederland ook bekend en gangbaar. Waarom komt geen Nederlander op het idee om het zo te zeggen?
Ik denk dat er omgekeerd ook wel constructies zullen zijn die in Nederland doodgewoon zijn en die geen Vlaming ooit zal zeggen. Misschien dat een Vlaming daar eens voorbeelden van kan geven? Ik zou dat wel eens willen weten. En ik zou dan
meteen ook graag willen weten of die daar als een fout ervaren worden. Het gekke is namelijk dat die zin met de BMW in Nederland weliswaar als vreemd ervaren wordt maar niet als fout; terwijl de zin met “geleden” beslist niet door de beugel kan.
Joop van der Horst (Leuven)